Purefoods’ Trio: Ang “Big Three” ng Philippine basketball noong late 80s

“Last two minutes! Last two minutes!” Sigaw ng coliseum barker.

The shot was missed! Codiñera grabs the rebound… Ahead to Patrimonio, inside the shaded lane… Lastimosa is open from the long court… Jolas, fakes, triple V… Yes!!! (Pwede na ba akong commentator ng ESPN? Putik, ang hirap umingles.)

“Lastimosa, three-points!” Sigaw muli ng coliseum barker.

Natural na ang ganitong eksena sa basketball dito sa Pilipinas noon pa mang dekada 70. At sa mga huling taon ng dekada 80, naging matunog sa Philippine Basketball Association ang koponan ng Purefoods TJ Hotdogs. At kapag binanggit ang Purefoods noon, hindi pwedeng hindi kasama dito ang tatlong pangalan:Alvin Patrimonio, Jerry Codiñera, at Jojo Lastimosa.

Pumasok ang Purefoods sa PBA noong taong 1988 pagkatapos nilang bilhin ang prangkisa ng Great taste team. At dahil bagong koponan, syempre gusto nilang magpasikat sa madla kaya naman kumuha sila ng tatlong sikat na manlalaro mula sa iba’t ibang unibersidad. Napili nila si Alvin “The Captain” Patrimonio mula sa Mapua, si Jerry “The Defense Minister” Codiñera mula sa UE(Go fight, red and white!), at si Jojo “Jolas” Lastimosa mula sa Ateneo.

Kung pamilyar kayo ngayon sa Big Three ng Boston Celtics na sina Paul Pierce,Kevin Garnett, at Ray Allen, maituturing na Big Three ng Purefoods noong late 80s ang triumvirate nila. Sa katunayan, naging synonymous na sina Patrimonio, Codiñera at Lastimosa sa Purefoods. At kung susuriing maigi, halos magkakapareho sila nina Pierce, Garnett at Allen ng Boston Celtics sa istilo ng paglalaro. Parehong heart and soul ng kanilang koponan sina Patrimonio at Paul Pierce. Matinik sa depensa sina Codiñera at Kevin Garnett (Bagamat hindi dumadakdak si Codiñera at halimaw naman sa dakdakan si Garnett), at parehong clutch three point shooter sina Lastimosa at Ray Allen.

Masasabi kong Purefoods ang nagmulat sa akin sa mundo ng basketball. Ito kasi ang kauna-unahan kong naging paboritong team sa PBA, kasunod ang Alaska. Bagamat wala pa akong kamuwang-muwang noon sa mundo, naaaliw ako kapag nanonood ang tatay ko ng PBA sa TV. Kaya naman nagpagawa si itay noon ng maliit na goal na nabili sa palengke at ikinabit sa bakuran namin para makapag-basketball ang musmos na tulad ko. (Nakakatawa lang, kasiFormula Shell ‘yung disenyo ng goal ko imbis na Purefoods na favorite team ko!)

Minsan din akong humiling sa tatay ko ng Purefoods jersey ni Lastimosa. Siya kasi ang ultimate (naks) idol ko noong bata. Sabi ko, gusto ko ng sando ni Lastimosa na may nakalagay na “4” bagamat jersey number 6 si Jolas noon sa Purefoods. Syempre, walang nabibiling ganon sa palengke. Kung meron man, malamang pinasadya. Ang nabili sa akin ni itay ay jersey number 14 ng Purefoods (at hindi ko alam kung sino ang “14” sa Purefoods noong time na ‘yun. Baka ‘yung waterboy nila. ‘De biro lang). Binola pa ako ng tatay ko noon. Tinanong daw ng mananahi kung ilan ang anak ng tatay ko, sabi n’ya isa. Eh ilang taon na daw ako? Sabi ni itay, four years old. Kaya pinagsama ‘yung 1 at 4, naging 14. Hanep, ‘di ba? Ako naman ang natuwa kahit na kinalaunan ay napag-isip isip kong binili lang sa palengke ‘yun at hindi talaga pinatahi. Nagpasadya rin ako ng trademark na wristband, na yari sa sirang medyas.

Katulad ng mga magsyotang nag-split, kinalaunan ay naghiwa-hiwalay din sila ng landas. Mula sa Purefoods, si Codiñera ay itrinade sa Mobiline Phone Palskapalit ng banong si Andy Seigle. Si Lastimosa naman ay pinamigay sa Alaska noong 1991 at dito, lalo pang umusbong ang career n’ya at naging isa sa main weapons ng tinaguriang “Team of the 90s” ng PBA. Binansagan din noon si Jolas bilang “Mr. 4th Quarter Man” dahil sa kanyang husay sa clutch baskets. Si Patrimonio naman ay nanatili sa Purefoods hanggang sa magretiro noong 2004.

Kahit na mga retirado na sila, hindi pa rin nila maiwan ang sport na yumakap sa kanilang pagkatao. Si Patrimonio ay kasalukuyang team manager ng B-Meg Llamados (koponan ni Papa James Yap). Si Codiñera ay naging assistant coach ng UP Fighting Maroons at ngayon ay head coach ng UE Red Warriors sa UAAP. Si Lastimosa naman ay isa ngayon sa assistant coaches ng Alaska Aces.

At oo, ang sexy ni Codiñera sa picture at mukhang buhok ni Lolit Solis ‘yung hairstyle ni Lastimosa!

Nakatikim na ba kayo ng tsokolateng hugis gintong barya?

Kung mag-aala Pulse Asia o SWS Survey ako para sa mga bata at tatanungin kung ano ang pinaka-paborito nilang pagkain noon, malamang karamihan sa isasagot nila ay tsokolate, walang duda. Matamis, masarap tunawin sa dila, at sabi pa ng ilan, ang pagkain nito ay nakapagpapatanggal ng stress at nagbibigay ng saya. Hanep, ‘di ba? Siguro eh tama naman ‘yun dahil ayon sa isang pagsusuri, ang pagkain ng tsokolate ay nakapagpapalabas ngendorphins, isang kemikal na nagbibigay ng masaya at “good vibes” na pakiramdam, at isang salitang hindi ko kayang i-translate sa Tagalog. At sino ba namang bata ang hindi nanakit ang ipin dahil sa kakakain ng tone-toneladang tsokolate? Idagdag pa d’yan ang misteryo ng hindi pag-sepilyo ng ngipin pagkatapos kumain nito.

Maraming klase ng tsokolate. Mula sa mga mumurahin at lokal na tsokolate na nabibili sa sari-sari store gaya ng La La, Choc Nut, Chocomani, hanggang sa mga mamahalin at imported na tsokolate gaya ng M & Ms, Hershey’s, Cadbury, lahat ‘yan ay nagsisilbing anti-stress at kabilang sa mga pagkaing ang plataporma sa ating katawan bukod sa pasakitin ang ating tiyan ay magbigay ng kakaibang pakiramdam sa ating mga emosyon. Pero kung merong pang-masa at pang-sossy, s’yempre hindi rin mawawala ang tsokolateng para sa taong nasa pagitan ng dalawa. Ilan sa mga halimbawa n’yan ay ang Cloud 9,Choco Mucho, at Goya chocolates.

Goya Chocolates. Isa itong sikat na brand ng tsokolate, at magpa-hanggang ngayon ay binebenta pa rin sa merkado. May iba’t ibang klase at hugis ng Goya chocolates. May pahaba, pabilog, parisukat, malaki, maliit, may matabang, may sobrang tamis, may kasamang mani, kasoy o pasas. Pero noong bata ako, ang pinaka-popular na Goya chocolates ay ‘yung tinatawag na Goya Chocolate Coins. Isa ito sa mga hindi mawawalang pasalubong sa akin ng nanay ko pagkagaling n’ya sa trabaho. (Isa pang laging pasalubong ni inay sa akin noon ay ‘yung napakaliliit na piraso ng chewing gum na orange flavor at nakalagay sa isang maliit na kahon at may drowing na orange na may mukha. Ilang beses ko nang binalak ikuwento ang tungkol sa chewing gum na ‘yun pero hindi ko masimulan dahil hindi ko matandaan ang pangalan kaya hindi ko mahanap sa internet. At isa pa, wala itong kinalaman sa kwento ko.) Sa opisina ng Colgate at Palmolive nagtatrabaho ang nanay ko. Pero kahit hindi s’ya nagtatrabaho sa isang chocolate factory, walang araw na hindi ako nakakakain ng Goya Chocolate Coins, pati na rin ng orange flavored “itsi-bitsi-tini-wini” chewing gum.

Kung tutuusin, hindi naman espesyal ang lasa ng chocolate coins na ito. Ordinaryong milk chocolate lang ito na singnipis ng dalawa o tatlong patong na sampung pisong barya na pinalaki, mga sinlaki ng Pog, hinulma na parang isang barya at nakabalot sa isang foil o palarang kulay ginto na may trademark na logo ng Goya tulad ng nasa larawan, para magmukhang coins talaga na kumikinang pa. Pero amoy pa lang ng palara nito eh tiyak na mahuhumaling ka na sa tsokolateng ito. May kakaibang aroma kasi sa akin ang mga pagkaing nakabalot sa isang palara, hindi lang ang mga tsokolate. Ilan sa mga halimbawa ay cake. Ang sarap para sa akin ng cake na nakabalot sa aluminum foil. Pero wala rin itong kinalaman sa kwento ko.

Ayon sa aking memorya, naaalala kong nakalagay ang ilang piraso ng Goya Chocolate Coins, mga anim o pito ata, sa isang pahabang plastik na transparent. Weird mang aminin pero hindi ko alam kung ano ang pumasok sa utak ko at napagdiskitahan kong ipunin minsan ang mga kulay gintong palara na ‘to na wrapper ng chocolates. Hindi ko naman paboritong kulay ang gold. Siguro ay dahil madalas akong mangolekta ng mga wrapper ng pagkain noong bata ako gaya ng mga kahon ng Chocolate Pretzels, supot ng chichirya (madalas ay Jack N Jill at Granny Goose snacks), at kung anu-ano pa, pagkatapos kapag nilanggam eh ipapatapon na lang ni inay sa akin hanggang sa makalimutan ko nang nangolekta pala ako ng mga basurang ‘yon. Isa pa, naglabas din ang Goya ng iba’t ibang kulay ng wrapper ng chocolate coins, may berde, asul, pula, at silver, kaya masarap talagang kolektahin ito para sa akin. Ibang klaseng trip, hindi ba?

Kung hindi ako nagkakamali ay meron pa itong commercial noong 90s. Goya Fun Factory. Nakasakay ang ilang bata at isang clown sa isang train na parang laruan st sumuot sa kuwebang puno ng chocolates at may chocolate river pa. Madalas itong makikita sa programang Batibot at sa mga Tagalized cartoons ngABS CBN dati. Napapanaginipan ko pa ang patalastas na ‘yun dahil sa sobrang pagkahilig ko sa chocolate coins. Ewan ko lang pero mukhang ako lang ang nakakaalala ng hanep na commercial na ‘yun.

Sa ngayon eh hindi ko na alam kung meron pang nabibiling Goya Chocolate Coins sa supermarkets, o kung meron man eh baka iba na ang itsura o hindi na Goya ang gumagawa, baka mukha nang perang papel o kaya naman ehNokia na ang bagong manufacturer ng chocolate coins. Hindi na kasi ako nagagawi ng supermarket. Wala namang ganito sa mga suking tindahan noon pa man. Kung makakita ako nito, malamang hindi na ako magpapapigil na bumili ng ilang piraso nito dahil nami-miss ko nang kumain, hindi lang nitong“gintong barya”, kundi pati na rin noong “itsi-bitsi-tini-wini” chewing gum, o kung merong orange flavored chocolate coins o kaya naman eh chocolate na may “itsi-bitsi-tini-wini” chewing gum sa loob, mas ayos! Ang sarap nun!

“Operation Tule”: Isang pagsubok sa katatagan ng mga kabataang lalaki

Circumcision. Binyagan. Pagsusunat. Pagtutuli. Operation Tule. Iba’t-iba man ang tawag, iisa lang ang pangunahing kahulugan nito: Isang ritwal na ginagawa sa mga kabataang lalaki na nagsisilbing daan patungo sa magulong mundo ng pagbibinata. Bukod sa pagtangkad, pagpiyok ng boses at pagtubo ng buhok sa iba’t ibang parte ng katawan, isa rin ang pagpapatuli sa mga pinagdadaanan naming mga lalake bilang parte ng puberty. Sabi nga ng iba, kung ang mga babae ay nagdurusa sa pagbubuntis at pagkakaroon ng buwanang dalaw, ang mga lalake naman ay dumaraan sa pagsubok ng pagbibinyag.

Natanong ninyo siguro kung ano ang ginagawa sa isang ”tulian” session. Dahil sa hindi ko maipaliwanag sa maayos na paraan, sinubukan kong konsultahin ang Wikipedia. At ayon sa kanila, sa pinakapayak na paglalarawan, ang pagtutuli ay ang pagtanggal ng balat sa may dulo ng isang (ehem… Tawagin na lamang natin siya sa pangalang “Sesame Street”), partikular na ang balat na sumasaklob at bumabalot sa pinaka-ulo ng Sesame Street.

Sabi nila, ang pagtutuli ay isang paraan ng paglilinis sa ating Sesame Street. Ang pinakamabisang dahilan ng pagpapatuli ay ang pagbilis ng pagtangkad ng mga lalake. Bagamat sa ibang bansa ay hindi uso o hindi kinakailangan ang pagpapatuli, dito sa Pilipinas ay isang malaking obligasyon para sa aming mga kalalakihan ang magpatuli. Kung hindi nagpatuli ang isang lalake, asahan mo na ang matinding panunukso at kantiyawan ng mga kaibigan mo sa ‘yo. Ang mga lalakeng hindi pa tuli ay tinatawag na “supot”. Ewan ko lang kung sino ang nagpauso ng term na ito bilang paglalarawan sa mga lalaking hindi pa binyagan. Sabi din ng ilan, kung hindi nagpatuli ang isang lalake ay magiging mutain daw ang anak nito paglaki at magiging bulol daw itong magsalita. May nabasa nga akong joke sa isang website tungkol dito:

Lumapit ang labindalawang taong gulang na lalake sa kanyang lola at nagtanong:

“Yoya, batit ato buyoy?”

“Kasi supot ka pa, iho. Kahit itanong mo sa nanay mo.” paliwanag ng lola.

“Nanay, batit ato buyoy?” tanong naman ng anak sa kanyang ina.

“Kasi supot ka pa, anak. Kahit itanong mo sa tatay mo.” sagot ng nanay.

“Tatay, batit ato buyoy?” tanong naman ng anak sa kanyang ama.

Nagbuntong-hininga ang tatay atsaka sumagot: “Kati tupot ka pa.” 

Sa paglipas ng panahon ay nagbago na rin ang paraan ng pagtutuli. Ang pinaka-classic na paraan ay ‘yung tinatawag na “Pukpukan Session”, kung saan pupukpukin ni Manong ang iyong Sesame Street na may suot na bestida o ‘yung tinatawag na “baru-baruan” habang ikaw ay ngumangata ng iilang dahon ng bayabas na nagsisilbing anesthesia, suot ang maluwang na shorts ni kuya o kaya ang paldang hiniram kay nanay. Karaniwang nagaganap ang ganitong paraan ng pagtutuli sa mga liblib na lugar gaya ng probinsiya. At ngayon nga ay meron nang makabagong paraan ng pagbibinyag, kung saan isang eksperto o doktor na ang gumagawa ng ritwal, gamit ang makabagong mga kagamitan.

Bakasyon ng grade four ko pa balak magpatuli noon. Nakalimutan ko na kung bakit hindi natuloy. Ilan sa mga kaklase at kaibigan ko noon ang nagpatuli na sa may health center malapit sa amin. ‘Yung iba nga sa kanila, grade two pa lang ay tuli na. (May iba rin naman na sanggol pa lang nang tuliin. Isa nang halimbawa dito ay si Jesus.) Pagdating ng susunod na bakasyon ng grade five, sinama ako ng tatay ko sa isang ospital sa Malanday. “This is it!”, sabi nga nila. Nakapwesto na ako, nakalitaw na ang aking Sesame Street pero hindi pa rin natuloy dahil sabi ng doktor, hindi pa daw nakalabas ang ulo! Mahirap daw kasing tuliin ang Sesame Street kapag hindi pa nakalabas ang ulo. Mapipilitan itong hugutin ng doktor nang bahagya atsaka tahiin, bagay na talaga namang wagas sa sakit at makapag-babaliktad ng iyong sikmura! Biro pa nga sa akin nung isang nurse, kailangan ko daw laruin nang madalas si Sesame Street para lumitaw ‘yung ulo nito. Nahiya tuloy ang loko.

Dumating din ang araw ng paghuhukom. Noong bakasyon ng grade six ay may kaibigang doktor ang tatay ko na naging classmate daw niya noong elementary. Napapayag siya na sa bahay gawin ang “operasyon” ko. Bandang alas dos ng hapon noon nang maganap ang isang operasyon na makapagbabago sa takbo ng aking buhay. “Binata na ako!”, sabi ko sa sarili ko.

Kung inaakala ninyong matatapos na ang tulian session makalipas ang ilang sandali, nagkakamali kayo. Inaabot pa ng ilang linggo bago ito maghilom at kinakailangan pa rin ng matinding paglalanggas sa sugat nito gamit ang pinakuluang dahon ng bayabas. Syempre kasama na d’yan ang pagiging maselan ng Sesame Street sa kaunting bangga. Minsan, magigising ka na lang na puno ng dugo ang suot mong shorts. Pero anupaman ang gawin mong pag-iingat ay hindi pa rin maiiwasan ang isang matinding trahedya at ito ay ang pamamaga ng Sesame Street o mas kilala sa tawag na “pangangamatis”. (Pangangamatis ang tawag dahil makikita talagang parang may kamatis sa tabi ng Sesame Street mo dahil sa pamamaga nito. Normal daw talaga ito sa mga bagong tuli ayon kay itay.)

Noong bata pa ako ay inakala ko talagang ang pagpapatuli ay isang ritwal na kung saan ‘yung buong Sesame Street ko talaga ang puputulin. As in ‘yung para kang naghiwa ng isang buong longganisa at parang berdugo ang doktor na walang itinira sa Sesame Street mo kahit kapiraso! Ang sakit nun!

Ikaw? Tuli ka na ba o supot pa? Aminin. Hehehehe.

(Pagpasensiyahan ninyo na nga pala ang larawang nakuha ko sa Google. Art naman ‘yan eh.)

Mixed Nuts: Isang classic gag show ng TVJ noong mid 90s

Sa mga oras na ito, malakas ang pakiramdam kong wala pang 20% sa inyo ang nakakaalam ng programang ito noon sa GMA 7. Ang programang ito ay isa lamang sa napakaraming show na pinagsamahan ng tatlong magkakaibigan na sinubok at pinatatag na ng panahon, ang mga alamat na sina Tito Sotto, Vic Sotto, at Joey de Leon. Ito ang Mixed Nuts, isang gag show na ipinalabas noong kalagitnaan ng dekada nobenta. Kasama rin sa show na ito ang ilang artista gaya nina Candy Pangilinan, Ritchie ‘D Horsie, Jenine Desiderio, ang kapatid nina Vic at Tito na sina Val at Ali Sotto, at iba pa. Dito rin sumikat ang ilang personalidad na tulad nina Inday Garutay na spoof ng yumaong si Inday Badiday, at si Referee “Pwisto!”, isang referee na may Visayan accent na una talagang sumikat sa “Alaxan Gladiators” game portion ng Eat Bulaga.

Ilan sa hindi malilimutang classic na eksena sa show na ito ay ang kanilang spoofs. Sino nga ba ang hindi makakalimot sa spoof nila ng Metro Manila Filmfest Scam noong 1994 kung saan gumanap si Jenine Desiderio bilang spoof ni Lolit Solis na si “Lolit Tulis”? Si Ritchie ‘D Horsie naman ang gumanap bilangMiss Mauritius na si Viveka “Take it! Take It!” Vavajee, at si Joey de Leon ang gumanap bilang si Gretchen “Patatagalin ko ‘to!” Barretto. (At ‘yan lang ang natatandaan ko ngayon sa spoof nila ng filmfest scam. O sige, sa tulong na rin ‘yan ng website na Pinoy Exchange. Tinamad na naman akong palawakin pa sa ibang site ang aking paghahanap.) Sa palagay ko, dito nakilala ang programang Mixed Nuts.

Isa pang classic memories sa show na ito ay ‘yung “Alam Ba News?” portion kung saan nagbabalita sina Joey De Leon, Vic Sotto and the rest of the gang at pagkatapos nilang basahin ang isang balita at lagyan ng punchline ay biglang magsasayawan ang “Mixed Nuts Girls” sa likod nila (minsan sa harapan) habang kumakanta ng makabagbag-damdaming “ti-tirititit-tirititit-tirititit-tirititit…”! (Hindi ako nagbibiro, puro ganyan ang sound nila.)

Pero isa sa pinaka-paborito ko ay ‘yung spoof ni Bossing Vic Sotto sa yumaong si Ka Ernie Baron bilang si “Ernie Barong” at ang kanyang Knowledge Power. Laging ipinagmamayabang ni Ernie Barong ang kanyang Barong Tagalog na may biyak sa likod at nabibili d’yan lang sa may Kamyes (Kamias). Laughtrip rin ang ilan sa conversations nila ng caller “kuno” n’ya sa programa:

Caller: Ah hello? Si Ernie Barong po ba ‘to?
Ka Ernie: Oo ito nga.
Caller: Pwede po bang magtanong?
Ka Ernie: Oo naman, iho. Pwedeng pwede.
Caller: Salamat po sa sagot. <*click*>

Eto pa’ng isa:

Caller: Ah hello, si Ka Ernie po ba ‘to?
Ka Ernie: Ako nga, iho. Ano’ng tanong mo?
Caller: Itatanong ko lang po kung ano po ang telephone number ng show n’yo?

At marami pang ibang nakakagagong eksena.

Hindi ako sigurado pero natatandaan kong sa closing ng programang ito ay meron silang portion kung saan magkakaroon sila ng “knock-knock” joke bawat isa, ayon sa kanilang paksa. (Halimbawa: Tungkol sa mga bayani, prutas, pasyalan, etc.) Laging finale ang joke ni Vic Sotto dito dahil espesyal ito at laging may patama sa “may edad na” noong si Val Sotto. Meron akong kaisa-isang knock-knock joke ni Bossing na natandaan. Iba’t ibang malls ang paksa nila noong gabing ‘yun (SM, Robinsons, Ali Mall, etc.). Ganito ‘yun:

Vic Sotto: Knock-knock!
(Lahat): Who’s there?
Vic Sotto: Isettan.
(Lahat): Isettan who?
Vic Sotto: Isettan-da! (Eee! Si tanda!)
Sabay habol ni Val Sotto at takbuhan at riot sa set na para bang may raid ng pirated DVDs sa Quiapo, kasabay ng closing remarks ng programa!

Nakaka-miss tuloy kumain ng Ding Dong.